Op uitnodiging van de PFNL mogen wij deelnemen aan de CPZ Expert-Adviesgroep Samenwerkingsafspraken. Een belangrijk onderdeel daarvan is de verloskundige indicatielijst (VIL). Op 30 maart jl. werd daartoe een webinar georganiseerd door CPZ om te delen welke stappen er tot nu toe zijn gezet. Daar kwam in de chat de volgende vraag naar voren:
‘’Kan de cliënte wel de regie krijgen? Ze kan immers de risico’s niet goed inschatten.’’
Deze vraag is ontzettend belangrijk en leeft heel sterk in de geboortezorg. Het is op dit moment misschien wel de hamvraag. Daarom staan we hier graag wat langer bij stil.
Opgeleid om levens te redden
Zorgprofessionals zijn opgeleid om levens te redden en in de geboortezorg gaat het dan in de eerste plaats om het redden van (ongeboren) babylevens. Het is dan ook niet gek dat de focus hierop ligt en dat wordt getracht om alle risico’s op ernstige ziekte of overlijden van baby’s zo goed mogelijk in kaart te brengen. In de praktijk maken geboortezorgprofessionals traumatische gevallen mee en soms ook ernstige ziekte en overlijden van (ongeboren) baby’s dat voorkomen had kunnen worden als er medisch was ingegrepen. Dat maakt dat niet alleen de focus op worst-case-scenario’s ligt, maar dat daar vaak ook actief op wordt gestuurd – het advies aan de cliënte is om te kiezen voor de meest ‘veilige’ optie (vaak dus een medische interventie). Op het eerste gezicht klinkt dat allemaal helemaal niet verkeerd. Niemand wil immers ernstige geboorte-uitkomsten. Toch is er een groot probleem dat hierachter schuilgaat..
Eigen regie is extreem belangrijk
Dat probleem is dat de regie hierdoor vaak niet bij de zwangere vrouw ligt. Terwijl het hebben van regie tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd van grote invloed is op hoe de vrouw terugkijkt op deze periode van haar leven. Ook dat is niet gek, het gaat immers om haar lijf, haar baby, haar bevalling – hele belangrijk dingen in haar leven. Het niet-hebben-van-regie kan dan ook een belangrijke reden zijn voor een traumatische ervaring, maar liefst 10-20% van de vrouwen ervaart de bevalling als traumatisch. En je kan je voorstellen dat dit negatief doorwerkt in de start van het moederschap, van het kindje, van het jonge gezin, van weer terug de werkvloer etc.
Dat eigen regie zo belangrijk is, zijn veel vrouwen zich echter niet vooraf van bewust (vaak pas achteraf) en juist daar kunnen geboortezorgprofessionals zo’n ontzettend belangrijke rol vervullen. Zij weten immers wel dat steeds weer uit onderzoeken blijkt hoe belangrijk het is dat vrouwen zelf de regie hebben.
Adviseren versus informeren is een uitdaging
Toch blijft het een uitdaging om niet te adviseren voor één specifieke optie en om in plaats daarvan objectief te informeren over alle opties die de vrouw heeft zonder daarin een waardeoordeel of angst door te laten klinken. Wellicht is dat op dit moment misschien zelfs te veel gevraagd gelet op de opleiding en traumatische ervaringen die geboortezorgprofessionals zelf hebben?
Het probleem van een advies van een expert is dat de vrouw dan niet zelf uitgenodigd wordt om erover na te denken. De geboortezorgprofessional als medisch expert zit op dat moment achter het stuur. De vrouw kan het er slechts wel of niet mee eens zijn. Het is voor vrouwen ook heel lastig om nog voor iets anders te durven kiezen. Het gevoel dat dan overheerst, na al maandenlang gescreend te worden op mogelijke risico’s – opgehoogd in frequentie naarmate de bevalling nadert, is dat je als je voor een andere optie kiest je onnodig je kindje in gevaar brengt. Er wordt bij een advies dus vaak geen ruimte gevoeld om op grond van vertrouwen in een goede afloop te handelen. Het is echter wel heel belangrijk dat deze ruimte gevoeld kán en mág worden. Er zijn namelijk nog zóveel meer factoren die belangrijk zijn voor vrouwen en bij zulke belangrijke beslissingen is het van groot belang dat deze echt aandacht krijgen.
Het antwoord op de vraag en de vraag omdraaien
“Kan de cliënte wel de regie krijgen?” Ja dat kan, mits daar de ruimte voor is en soms de nodige begeleiding en aansporing om de regie te nemen – uitzonderingen daargelaten. Maar hoe zit het dan met of de cliënte de risico’s wel goed kan inschatten? Laten we dat eens omdraaien. Hoe goed kunnen geboortezorgprofessionals het risico inschatten van cliënten die de regie hebben? De angst die er nu lijkt te zijn, is dat regie bij de cliënte mogelijk zou leiden tot meer ernstige uitkomsten die voorkomen hadden kunnen worden. Maar wij denken dat echt persoonlijk leiderschap bij de zwangere vrouw/cliënte de potentie heeft dat er bij een risico van 3 op 1000 dat een baby overlijdt in de buik, 997 vrouwen aanvoelen dat ze geen medische interventies nodig hebben en dat 3 vrouwen aanvoelen dat ze dat wel nodig hebben. Het zou een enorme kanteling inhouden als deze potentie erkent wordt; het betekent een omslag van angst naar vertrouwen. Wij zetten ons hier dagelijks voor in als landelijke cliëntenorganisatie en dat doen we het liefst met geboortezorgprofessionals samen.
Werk je al met ons samen? Er zijn veel verschillende mogelijkheden. We kunnen helpen bij het oprichten van moederraden, cliëntenparticipatie organiseren of trainingen op maat verzorgen. Neem contact met ons op bij interesse, dan maken we graag kennis!
